Roślina ta, pochodząca z basenu Morza Śródziemnego, trafiła do nas w średniowieczu dzięki zakonnikom, którzy sprowadzali ją do przyklasztornych ogrodów, gdzie zaaklimatyzowała się, a później zdziczała. Dawniej stosowano ją do leczenia histerii, pobudzania menstruacji oraz przy stłuczeniach, zwichnięciach, reumatyzmie i chorobach skóry. Mieszankę ziół, w której skład wchodził wrotycz, stosowano do zwalczania pasożytów przewodu pokarmowego. Zasuszone ziele, noszone w modlitewniku, miało zapobiegać zaśnięciu podczas nudnego kazania. W polskiej magii ludowej wrotycz miał chronić przed czarami, zwłaszcza przed działaniem lubczyku. Dziewczyna, „zaczarowana” lubczykiem, powinna była wykąpać się w naparze z tej rośliny.
Inne nazwy balsamita, piżmo, wrotycz swojski, mlecznica
Opis
Roślina wieloletnia, osiąga do 150 cm wysokości, o krótkich kłączach, rozrastająca się w duże kępy. Łodyga sztywna, wzniesiona, stabo rozgałęziona, gęsto ulistniona. Liście duże, pierzaste lub podwójnie pierzaste, skrętoległe. Kwiaty drobne, złociste, rurkowate, zebrane w koszyczki. Kwitnie od czerwca do września. Owocem jest brunatnoszara niełupka. Cała roślina wydziela silny, aromatyczny, balsamiczny zapach.
Występowanie
Występuje w Europie, umiarkowanej strefie Azji i w Ameryce Północnej. W Polsce rośnie na łąkach, miedzach, na brzegach lasów, polanach, w zaroślach, na nieużytkach, przy drogach, na brzegach rowów i nad brzegami potoków i rzek. Lubi żyzne gleby i miejsca nasłonecznione, gdzie występuje masowo.
Surowiec
Zbiór surowca w okresie kwitnienia. Kwiaty pozyskuje się bez szypułek.
W apteczce
Surowce zawierają olejek eteryczny (tujon, izotujon, kamfora, borneol, lakton), flawonoidy, karetonoidy, kwasy organiczne, garbniki, witaminę C, ksantofil, sole mineralne.
Wyciąg alkoholowy z kwiatów stosowany zewnętrznie jest skuteczny przy wszawicy i świerzbie. Kąpiele z dodatkiem naparu działają na skórę ściągająco, pobudzająco. Okłady przyspieszają gojenie się siniaków, są skuteczne przy zwichnięciach, bólach reumatycznych i nerwobólach. Nie powinno się stosować na wrażliwą skórę. Surowce pobudzają mechanizmy obronne organizmu.
W kuchni
Roślina była kiedyś używana do przyprawiania, a raczej ratowania nieświeżego mięsa, dziś jednak nie ma już takiego zastosowania w kuchni. W średniowieczu wrotycz był stosowany jako przyprawa, pączki kwiatowe używano zamiast kaparów. W Bretanii napój z wrotycza pospolitego pito dawniej w Poniedziałek Wielkanocny. Anglicy jeszcze do XVII wieku wypiekali ciasteczka z liśćmi tej rośliny, które były i łakociem, i skutecznym lekiem odrobaczającym dzieciarnię. Świeże liście wrotycza przyjemnie aromatyzują potrawy z ziemniaków, sałatki, farsze i potrawy z mielonego mięsa. Suszony dodaje się do: mięs mielonych, pieczeni z baraniny, flaków i zapiekanych jarzyn
Tagi: zioła na wszawice ,zioła na wszawicę ,zioła na wszy głowowe
