To jedno z najwcześniej rozpoznanych i wykorzystanych przez człowieka ziół. Wzmianki o tymianku znajdujemy już w Papirusach Ebersa (XV wiek p.n.e.j. Dioskurides zalecał warzone w miodzie ziele tymianku jako skuteczne na choroby płuc, a okłady na bóle wszelakie i choroby weneryczne. Surowe ziele spożywane z pokarmami miało skutecznie leczyć choroby wzroku. Pliniusz rekomendował tymianek na uporczywy kaszel, padaczkę oraz ischias. To wonne ziele zagrzewało Rzymian do walki, gdyż było uważane za symbol odwagi i siły.
Do Polski dotarł w czasach królowej Bony za pośrednictwem zakonników, ale jego popularność nie ograniczała się do apteczki. Damy obdarowywały nim, jako amuletem, swych rycerzy na turniejach. Zażywały też kąpieli w naparze z jego ziela, wierząc, że wpływa to na powiększenie tak wówczas modnego obfitego biustu.
Inne nazwy włoska macierzanka, macierzanka pospolita
Opis
Wieloletnia krzewinka, dorastająca 40 cm, o wrzecionowatym, słabo rozgałęzionym korzeniu. Łodyga wyprostowana lub podnosząca się, silnie rozgałęziona, czterokanciasta, owłosiona, u podsta
wy drewniejąca. Liście drobne, równową sko lancetowate, zielone, u spodu kutnerowato owłosione, naprzeciwległe. Kwiaty drobne, różowofioletowe, osadzone w nibyokółkach w kątach liści, krótkoszypułkowe, dwuwargowe. Kwitnie od czerwca do lipca. Owocem jest drobna, czarnobru- natna niełupka.
Występowanie
Występuje naturalnie w basenie Morza Śródziemnego, uprawiany w Europie, Azji i Afryce, również w Polsce.
Surowiec
Z tymianku wykorzystuje się ziele (głównie liście i kwitnące wierzchołki rośliny), wyłącznie z uprawy, które ścina się tuż przed pełnią kwitnienia. W pierwszym roku uprawy uzyskuje się jeden zbiór, w kolejnych dwa. Zbiór przeprowadza się od wczesnego do późnego lata w suche, pogodne dni.
W apteczce
Ziele zawiera olejek eteryczny (tymol, karwol), flawonoidy, feno- lokwasy, garbniki, triterpeny, saponiny, gorycze, witaminy C i B, cukry, sole mineralne (znaczna ilość litu i glinu). Preparaty z tymianku są skuteczne w schorzeniach przewodu pokarmowego, przy nieżytach górnych dróg oddechowych, osłabieniu, w chorobach dróg moczowych. Odwary i nalewki stosowano przy schorzeniach układu nerwowego, a zewnętrznie przy reumatyzmie i chorobach skóry. W stanie dzikim spotyka się u nas roślinę pokrewną o podobnym działaniu lecz niczym - macierzankę piaskową.
W kuchni
Już w XVI wieku Mattloll, słynny botanik i lekarz, zalecał dodawanie tymianku do sosów. We Francji, Hiszpanii i Włoszech w postaci sproszkowanej dodawany był do wędzonych i siekanych mięs, serów, grochu, fasoli, sosów, ryb i włoskiej pizzy. Jest także składnikiem francuskiej mieszanki przypraw do zup bouquet garni. W Niemczech dodawany jest do kiszonych ogórków, a wraz z listkiem bobkowym dosmacza kiszoną kapustę. Usuwa przykry zapach ryb.
Tagi : zioła na nieżyt górnych dróg oddechowych, zioła na zapalenie górnych dróg oddechowych
