Pokrzywa zwyczajna Urtica dioica

O pokrzywie wspominali już Pliniusz, Dioskurides i Hipokrates, polecając ją jako skuteczny lek gojący i powstrzymujący krwawienia. Zauważyli także możliwości zastosowania jej jako warzywa. Słowianie przypisywali pokrzy­wie znacznie magiczne, okadzali dymem palonego ziela mieszkania i pola, by uchronić je przed działaniem demonów. Palona pokrzywa miała też rozga­niać burzowe chmury. Wyrabiano z niej włókno - jeszcze w XVII wieku była powszechnym surowcem do produkcji tkanin.

Inne nazwy pokrzywa dwupienna, pokrzywa wielka, pokrzywa parząca, żagajka wielka

Opis
Roślina wieloletnia dorastająca do 150 cm. Ma silne, podziemne rozłogi oraz rozgałęziony korzeń. Łodyga sztywna, wzniesiona, czterokanciasta. Liście ciemnozielone, sercowate u nasa­dy, na szczycie zaostrzone, osadzone naprzeciwległe, ostro ząbkowane. Roślina pokryta jest krótkimi włoskami szczeciniastymi i dłuższymi włoskami pa­rzącymi, zawierającymi kwas mrówko­wy. Kwiaty drobne, zielonkawe, zebrane w zwisające grona. Kwitnie od czerwca do września. Owocem jest orzeszek.

Występowanie
Roślina rozpowszech­niona prawie na całej półkuli. W Polsce pospolity chwast. Rośnie na
nieużytkach, w lasach, przy drogach, w rowach, w za­roślach.

Surowiec
Surowcem jest liść, ziele i ko­rzeń. Przed zbiorem rośliny ucina się i pozostawia 1-2 dni, aby przywiędły.
Zbiór liści przeprowadza się przed kwit­nieniem. Korzenie wykopuje się późną je- sienią lub wczesną wiosną.

W apteczce
Liście pokrzywy mają dzia­łanie moczopędne, hamujące krwawienia i poprawiające przemianę materii. Korzenie również działają moczopęd­nie, ale można je stosować także do pie­lęgnacji skóry. Pokrzywa pobudza czyn­ności wydalnicze żołądka, trzustki i wą­troby. Poprawia trawienie i przyswaja­nie pokarmów. Po konsultacji z lekarzem można ją stosować jako lek pomocniczy w cukrzycy. Dzięki sporej zawartości że­laza może być stosowana w stanach jego niedoboru (w krwotokach, obfitych mie­siączkach i u krwiodawców). Skuteczna jest w leczeniu łupieżu i łojotoku.

W kuchni
Ugotowane młode pędy po­krzyw od kwietnia do maja są wartościo­wym i zdrowym pokarmem. Najlepiej smakuje ugotowana w niewielkiej ilości wody z dodatkiem masła i czosnku. Za­lecany jest dodatek imbiru, który jednak z powodzeniem można zastąpić ro­dzimym kopytnikiem. Dawniej sok z li­ści stosowano zamiast podpuszczki do wyrobu nabiału, a z młodych liści warzo­no piwo.