Podbiał pospolity Tussilago farfara

Łacińska nazwa zdradza zastosowanie podbiału - tussis to po łacinie kaszel. Marcin z Urzędowa pisał, że dymem z podbiału okadzano chorych, a na­par z ziela stosowano dla „rozrzedzenia flegmy”. Młode liście przykładano na wrzody i leczono nimi różę na twarzy, wywarem przemywano rany, a so­kiem - wciąganym do nosa - zwalczano katar. Medycyna ludowa zalecała okłady ze świeżych liści na żylakowate owrzodzenia podudzi. Wywarem z li­ści przemywano rany i sporządzano okłady na obrzęki, zaś odwarem z korze­ni leczono gościec i podagrę.

Inne nazwy podbiał zwyczajny, boże liczko, końskie kopyto, ośla stopa, kniat, biatodrzew, korzeniec, biatkuch, kaczyniec, grzybień, macocha

Opis
Roślina wieloletnia, osiąga do 30 cm wysokości. Kłącza mocno rozga­łęzione, z których wyrastają liczne rozło­gi. Łodyga kwiatostanowa bladożółta lub bladozielona. Liście duże, sercowate, na brzegach nierówno ząbkowane, od spodu owłosione. Kwiaty złocistożółte, zebrane w koszyczki. Wewnątrz koszyczka kwia­ty rurkowate, na brzegach języczkowate, wąskie. Koszyczki na noc stulają się w pączki. Kwitnie od marca do kwietnia. Owocem jest duża i naga niełupka.

Występowanie
Podbiał pospolity wy­stępuje w Europie, Azji, północnej Afry­ce i Ameryce Północnej. W Polsce roślina pospolita, rośnie w wilgotnych zaroślach, przydrożach, groblach, na polach, łąkach, nieużytkach, nad brzegami rzek, na żwirowiskach. To jedna z najwcześniej za­kwitających wiosną roślinek.

Surowiec
W celach leczniczych pozysku­je się kwiaty, zaraz po zakwitnięciu, ści­nając ich koszyczki kwiatowe. Surowcem są także liście, zbierane wiosną w pogod­ne dni, zanim pojawią się na nich rdza­we plamy.

W apteczce
Liście zawierają ok. 8% związków śluzowych, garbniki, flawonoidy, gorycze, olejek eteryczny, związ­ki mineralne bogate w cynk, potas, ma­gnez, kwasy polifenolowe, tussilaginę.
W kwiatach znajdują się flawonoidy (ru­tyna, hiperozyd, awikularyna), karotenoidy, związki śluzowe, fenolokwasy, triterpeny, olejek, alkaloidy pirolizydynowe. Medykamenty z podbiału mają działanie wykrztuśne i rozkurczowe, łagodzi kaszel (zob. odwar z kwiatów podbiału; stosować pót szklanki 2-3 razy dziennie). Może być stosowana przy przeziębieniach, grypie, anginie, a także przy nieżytach górnych dróg oddechowych.

W kuchni
Łukasz Łuczaj, w arcyciekawej książce Dzikie rośliny jadalne w Pol­sce, poleca winko z podbiału, sporządza­ne podobnie jak z mniszka, ale o miesiąc wcześniej.