Nagietek lekarski Calendula officinalis

O leczniczych zaletach nagietka wspominali Pliniusz i św. Hildegarda. Dioskurides zalecał nalewkę z nagietka na dolegliwości wątroby, pęcherzyka żół­ciowego, śledziony, serca, przy kamicy nerkowej, kaszlu, nadciśnieniu, a także żółtaczce. Syreniusz zlecał nagietek w leczeniu wzroku i problemów men­struacyjnych. Liśćmi z nagietka i wywarami z niego leczono brodawki i rany. W medycynie ludowej do dzisiaj stosowany jest jako dodatek do płukanek przy anginie.

Inne nazwy nagietek ogrodowy, stulik, paznokietek, miesięcznica, pazurek, dawniej: miesiączek, złocień

Opis
Nagietek to roślina z rejonu Mo­rza Śródziemnego, uprawiana dla jej wa­lorów ozdobnych. Ma bogato ugałęzio ną łodygę, pokrytą miękkimi, gruczołko­watymi włoskami o charakterystycznym zapachu, osiąga do 50 cm. Liście gę­sto osadzone, dolne szerokołopatkowate krótkoogonkowe, górne szeroko lan­cetowate. Kwiaty są zebrane w koszycz­ki na szypułkach, barwy pomarańczowej lub żółtej, kwitnące od kwietnia aż do sierpnia. Koszyczki mają przyjemny, balsamiczny zapach. Owocem jest sierpowato wygięta niełupka. Roślina sama ła­two się rozsiewa, pozostając na stanowi­sku szereg lat.

Występowanie
Uprawia się w ogródku, na glebie żyznej i na stanowisku słonecz­nym, siejąc je wprost do ziemi w miesią­cu kwietniu.

WARTO WIEDZIEĆ
Kwiat nagietka może stużyć niczym barometr, pozwala bowiem przewidywać pogodę. Jeśli rano przed godziną 9.00 płatki są rozchylone i ułożone równolegle do ziemi, oznacza to, że w tym dniu nie będzie deszczu.
(LM. Krześniak, Apteczka ziołowa).

Surowiec
Pozyskuje się same płatki, które wyrywa się z koszyczka w pełni kwitnienia, w suche słoneczne dni.

W apteczce
Preparaty z kwiatu nagietka zwiększają ilość soku żołądkowego i żół­ci oraz ułatwiają jej przepływ do dwunastnicy, dlatego zalecane są przy nieży­tach żołądka i jelit, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Działanie rozkur­czowe nagietka wykorzystuje się przy dolegliwościach bólowych po operacjach żo­łądka i dróg żółciowych, a jego właści­wości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne zapobiegają niestrawności u chorych na chorobę nowotworową przewodu pokarmowego. Działanie antybakteryjne wy­korzystuje się też do leczenia stanów za­palnych gardła i krtani, jamy ustnej, za­paleń spojówek oczu i zakażeń narządów rodnych (rzęsistki). Nagietek ma działa­nie uspokajające, obniża ciśnienie tętni­cze krwi i tętno.

W kuchni
Roztartych płatków nagiet­ka używano do barwienia serów, dodając je do mleka lub śmietany. Ponieważ były tańsze od szafranu, dodawano je także do ciast i innych potraw. Dziś jest to po­wszechnie używany barwnik w przemy­śle spożywczym.