Lebiodka pospolita Origanum vulgare

W Grecji uważana była za ziele szczęścia. Posadzona na grobie, miała zapew­nić zmarłemu „siódme niebo”. Hipokrates i Arystoteles stosowali ją prze­ciw ukąszeniom żmii. Starożytni znali jej działanie uspokajające, stosowa­li ją przy histerii i nadmiernym popędzie seksualnym. Ponadto dodawano ją do kąpieli przy reumatyzmie. W tradycji słowiańskiej lebiodka była uważana za ziele magiczne, jeden z „kwiatów świętojańskich”, zrywanych na św. Jana, które miały chronić przed chorobami ludzi i zwierzęta. Wierzono także, że pomaga w zdobywaniu względów ukochanej osoby i sprowadza dobrą myśl, czyli dobry nastrój. Używano jej w farbiarstwie, barwiąc zielem tkaniny na czarno, natomiast kwiatem na pomarańczowo.

Inne nazwy macierzyca, macierduszka, dziki majeranek, macierzanka wysoka

Opis
Roślina wieloletnia klimatu cie­płego, rosnąca na glebach lekkich dobrze nawożonych. Łodyga wzniesiona, sztywna, czterokanciasta, rozgałęziona, osią­ga do 80 cm. Owłosiona, czasem wybarwiona na purpurowo. Liście ogonkowe, jajowate, z drobnymi, przeświecającymi punktami na blaszce liściowej (gruczoły zawierające olejki eteryczne). Kwiaty ko­loru różowoliliowego, wyrastają w szczy­towych podbaldachach. Owocem jest roztupnia. Kwitnie od czerwca do sierp­nia. U nas bardziej znana jako oregano.

OLLA PODRIDA - HISZPAŃSKIE DANIE Z JEDNEGO GARNKA
20 dag ciecierzycy, 2 łyżki oleju, 2 cebule, 1-3 ząbki czosnku, 25 dag wołowiny, pół kurczaka, 25 dag jagnięciny, 25 dag wędzonego mięsa lub szynki, 3 kiełbaski chorizo, sól, pieprz, kmin, 1 kopiasta łyżka lebiodki, 1 łyżka trybuli, 30 dag białej kapusty, 10 dag selera, 20 dag marchwi, 20 dag zielonej fasolki szparagowej, ostre papryczki do smaku.
Ciecierzycę zalać wodą i odstawić na całą noc. Następnego dnia ugotować w 2 l wody (30 minut). W dużym garnku rozgrzać olej, zeszklić posiekaną cebulę i zmiażdżony czosnek. Dodać pokrojone kawałki wołowiny, jagnięciny i kurczaka oraz szynkę. Mocno podsmażyć, od czasu do czasu mieszając. Dodać pokrojone kiełbaski oraz ciecierzycę wraz z wodą, w której się gotowała. Gotować około 2 godzin na średnim ogniu. Dodać poszatkowaną kapustę, seler, marchew i fasolkę szparagową oraz przyprawy. Gotować jeszcze chwilę na małym ogniu. Na koniec dodać papryczkę i sól.

Występowanie
Rośnie w Europie i Azji.
W Polsce pospolita na całym obszarze. Po­rasta suche wzgórza i zbocza, świetliste za­rośla, widne lasy liściaste. W górach rośnie aż po piętro kosodrzewiny.

Surowiec
W celach leczniczych pozysku­je się kwitnące wierzchołki, które zbiera się na początku kwitnienia - pod koniec czerwca i na początku lipca, rano.

W apteczce
Lebiodka zawiera ole­jek eteryczny zwany olejkiem tymolo­wym (zawiera tymol i karwakrol), seskwi- terpeny, garbniki, flawonoidy (apigenina, luteolina), kwasy organiczne, fenolokwasy, związki żywicowe, fitosterole, śluzy, związki mineralne i witaminę C. Dzia­ła wykrztuśne, dezynfekująco, przeciw­biegunkowe, moczopędnie, przeciwskur- czowo, wiatropędnie, odtruwająco. Olejek tymolowy wykorzystuje się do płukania gardła, wzmacniających kąpieli oraz przy trudno gojących się ranach skóry i świą- dzie. Napar z mieszanki lebiody, często łą­czony z innymi ziołami, działa wiatropęd­nie i stosowany jest przy nadmiernej fer­mentacji jelit, bębnicy, chorobie wrzodo­wej żołądka i dwunastnicy, niedoczynno­ści wątroby.

W kuchni
Lebiodką przyprawia się mię­sa i sosy. Najlepiej komponuje się z po­trawami z pomidorów, oberżyny, cukinii i ziemniaków. Hiszpanie dodają obowiąz­kowo lebiodkę do dań jednogarnkowych. Lebiodka dawniej była namiastką uży­wek herbaty i tytoniu. Ma szerokie zasto­sowanie w przemyśle spożywczym jako składnik ziół prowansalskich i dodatek do konserw. Używana jest do zestawiania licznych wódek, wermutów i likierów.