Kozieradka pospolita Trigonella foenum-graecum

Kozieradka znana była i jako lek, i przyprawa. Chińczycy prażyli ją i pija­li jako namiastkę kawy. Egipcjanie używali w obrzędach religijnych, a Grecy jako medykamentu i przyprawy. Ci ostatni karmili kozieradką trzodę chlew­ną i bydło domowe. Stąd też pochodzi jedna z nazw - greckie siano. Popular­ność w Europie kozieradka zyskała za sprawa benedyktynów, którzy przy jej pomocy leczyli choroby wątroby, nerek i płuc. W dawnej medycynie ludowej sok z kozieradki stosowano na dolegliwości kobiece. A maść z utartych na­sion ze smalcem gęsim „łupież z głowy wypędzała”.

Inne nazwy boża trawka, bozowiec, bozyki, fenogryka, fengrek, grecki jaskier, koza włoska, koziorożec, kozłowiec grecki, kozi rożnik, krzyżaczki, krzyżyk, narda francuska, nardus, sinogojka, synogogika, sziano, trzybocznia, siano greckie

Opis
To roślina jednoroczna, podobna do koniczyny, dorastająca do 60 cm. Łodyga prosta, czasami pokładająca się, sła­bo rozgałęziona z trójdzielnymi listka­mi. Kwiaty bladożółte lub o odcieniu lilio­wym, rozmieszczone w kątach liści.
Kwitnie nierównomiernie od czerwca do lipca. Nasiona romboidalne, barwy od zielonkawej do brunatnobrązowej, dojrze­wają w końcu sierpnia i we wrześniu.

Występowanie
Ta rzadko uprawiana w Polsce roślina pochodzi z terenów Morza Śródziemnego i Ameryki Północ­nej. Kozieradkę można uprawiać w ogro­dzie. Preferuje żyzne, przepuszczalne, bogate w wapń gleby oraz dość słonecz­ne stanowiska.

Surowiec
Owocem jest strąk nasienny, zbierany od września (najlepiej rano lub wieczorem, gdy nasiona zawierają więcej wilgoci), a następnie dosuszany.

W apteczce
Nasiona kozieradki zawie­rają związki śluzowe, saponiny, flawonoidy, lipidy, związki białkowe, olejek ete­ryczny, witaminę PP i sole mineralne. Roślina ułatwia trawienie, przyczynia się do zwiększenia ilości czerwonych krwinek i obniża poziom cholesterolu we krwi. Jest stosowana również na zapalenie oskrzeli. To popularny środek pobudza­jący laktację u karmiących matek. Prepa­raty z kozieradki pobudzają apetyt, są skuteczne w stanach zapalnych i owrzo- dzeniach przewodu pokarmowego. Na­siona. wymieszane w równych częściach z oliwą i miodem stosuje się na przyrost masy mięśniowej (3 razy dziennie po ły­żeczce). Działa wykrztuśnie, wzmacnia­jąco, zewnętrznie przeciwzapalnie. Ze­wnętrznie stosuje się odwar w stanach zapalnych skóry, wrzodach, opuchliznach w postaci kataplazm.

W kuchni
Kozieradka ma dużą wartość odżywczą i poleca się ją przy niedowadze. Roślina największą popularność zdo­była w kuchni tajskiej i hinduskiej. Na­siona mają śluzowato-gorzki smak i in­tensywny, nie dla wszystkich przyjem­ny, aromat. Młode liście kozieradki mają smak zbliżony do fasolki szparagowej. Li­ście oraz kiełki można spożywać jak wa­rzywa. a wysuszone i rozdrobnione nada­ją się do przyprawiania potraw (mięs, ryb. potraw z ziemniakami). Nasiona są naj­częściej wykorzystywane do przyprawia­nia marynat i pieczywa oraz aromatyzo­wania serów.