Czarnuszka siewna Nigella sativa

Początkowo czarnuszka była stosowana głównie jako przyprawa. Marcin z Urzędowa informował, że wypiekano z jej dodatkiem chleb, który był sma­czny i zdrowy. Syreniusz polecał wino z czarnuszką, które: „piersi odflegmia i mleko mamkom w piersiach mnoży”. Czarnuszką posypywano posłania, co miało odpędzać pchły i pluskwy, a połączona z piołunem miała letnią porą odstraszać komary. Olej wyciskany z nasion czarnuszki twarz czynił gładką, zaś zmieszany z octem, skutecznie likwidował piegi.

Występowanie
Roślina ta przywędro­wała do nas z rejonu Morza Śródziemne­go. W stanie dzikim występuje na siedli­skach ruderalnych i jako chwast zbożo­wy. Roślina miododajna. Kwitnie od maja do września. Nasiona mają silny, aromatyczny zapach. Na polach można znaleźć ją obok czarnuszki polnej, jednak nie należy jej mylić z czarnuszką damasceńską, która jest znacznie większa i ma okazałe niebieskie kwiaty, dla których jest upra­wiana. Czarnuszka damasceńska ma tak­że większe nasiona.
Inne nazwy czarnuszka ogrodowa, czarnucha, kmin czarny, panna w zieleni kąkolnica, czarna kolendra

Surowiec
Nasiona pozyskuje się we wrześniu, kiedy są już czarne Roślinę ścina się tuż nad ziemią, suszy, młóci, a następnie ziarno’ dokładnie oczyszcza.

Opis
To roślina z rodziny jaskrowatych o wzniesionej, rozgałęzionej łodydze do­rastającej do wysokości 20-50 cm Liście są podwójnie pierzastosieczne o równowąskich odcinkach. Kwiaty dość duże o średnicy do 3 cm, pojedynczo wyrastające na szczycie pędów. Czarnuszka rodzi owoce składające się z 5 do 10 mieszków, całkowicie zrośniętych ze sobą, które zawierają czarne, trójgraniaste nasiona o smaku gorzkiej kawy i korzennym zapachu.

KROPLE DO NOSA przy katarze i chorych zatokach
1 łyżkę rozdrobnionych nasion zalać 100 ml roztworu fizjologicznego soli 0,9% (dostępny w aptekach bez recepty); zagotować, odstawić na 30 minut i przecedzić. Uzupełnić brakującą ilość roztworu (do 100 ml), Przefiltrować przez watę. Wprowadzać do obu otworów nosowych kilka razy dziennie, najlepiej za pomocą dozownika w formie spryskiwacza.

W apteczce
Czarnuszka ma właściwości moczopędne, żółciopędne oraz rozkurczowe, zapobiegające wzdęciom. Jest skutecznym środkiem przeciw robakom. Zaleca się ją kobietom ciężarnym i karmiącym (1 łyżeczka zmielonych nasion roztartych z ma­słem). Wyciąg z czarnuszki obniża poziom glukozy, dzięki czemu można zmniejszyć ryzyko związane z powsta­niem zakrzepów i zatorów.

W kuchni
W XVIII-wiecznej kuchni czar­nuszka używana była do przyprawiania kwaśnych potraw w zastępstwie drogie­go kardamonu. Dawniej ziarno czarnuszki szeroko używano w piekarnictwie, obficie posypując nią chleb i bułki. Ze względu na specyficzny gorzkawy smak czarnuszka jest składnikiem pieprzu ziołowego, a tak­że dodatkiem do marynat i kwaszonych ogórków. W kuchniach wschodnich sto­suje się ją do doprawiania tłustych mięs. Nie podrażnia błony śluzowej jelit.