Cykoria podróżnik Clchorium intybus

Cykoria podróżnik była używana w ziołolecznictwie od czasów prehistorycznych m.in. w krajach niemieckojęzycznych i arabskich. Awicenna nazwał ją indiba i przypisywał jej właściwości przeciwrakowe. Potwierdziły to badania prowadzone przez Nil Sari, która wraz z dwoma współpracownika­mi opatentowała swoje odkrycie dotyczące grupy związków zawartych m.in. w cykorii podróżnik, a mających zastosowanie w leczeniu niektórych nowo­tworów.
Inne nazwy podróżnik pospolity, podróżnik błękitny, podróżnik polny, cykoria zwyczajna, cykoria dzika

Opis
Roślina wieloletnia. Korzeń palo­wy, mało rozgałęziony, mięsisty, brunat­ny i gorzki w smaku. Łodyga cienka, roz­gałęziona, u nasady szorstko owłosio­na, wysoka na 30-120 cm. Liście niewiel­kie, lancetowate, rzadko rozmieszczone na łodygach. Dolne są owłosione od spodu, tworząc przyziemną rozetę. Kwia­ty niebieskie, czasem białe lub różowe. Koszyczki kwiatowe osadzone na szczy­tach łodyg i w kątach łodyg bocznych. Owocem jest niełupka. Kwitnie od lipca do września. Odmiany: cykoria sałato­wa, radicchio.

Występowanie
W stanie dzikim ro­śnie w całej Europie, południowej Afryce i w Azji. W polskiej florze wystę­puje pospolicie na całym obszarze. Rośnie zwykle na glebach piaszczy­stych i kamienistych. Spotkana na po­boczach dróg, nasypach, ugorach, łą­kach i obrzeżach pól uprawnych. Rośli­na uprawna pochodzi z Belgii, gdzie zaczęto ją uprawiać około 1850 roku. Stamtąd przywędrowała do Włoch, Francji, Hiszpanii, Anglii, Niemiec, Szwajcarii i wreszcie do Polski.

Surowiec
W lecznictwie wykorzystu­je się korzenie i ziele. Ziele zbiera się w kwietniu, niekiedy w okresie rozkwi­tania, tj. w czerwcu i lipcu. Korzeń zbiera się w październiku lub na wiosnę.

WARTO WIEDZIEĆ
Kolor kwiatów cykorii, według legendy, to kolor oczu dziewczyny, która wypłakała je z żalu za straconym ukochanym.
Kwiaty regularnie zamykają się i otwierają, co wykorzystuje się przy komponowaniu zegarów kwiatowych.

W apteczce
Ziele jest bogate w wita­miny B i C. Zawiera też cukry redukują­ce, cholinę, garbniki, fenolokwasy, ku­marynę, glikozyd intybinę, dużo inuli­ny (ok. 40%), gorzkie laktony seskwiterpenowe (laktupirynę laktucynę), pekty­ny, cholinę, sole mineralne i śladowe ilo­ści olejku eterycznego. W korzeniu obec­ne są fitosterole, kwasy polifenolowe, in- tybina, olejek eteryczny, sole mineralne oraz inulina. Związki zawarte w cykorii pobudzają wątrobę do wytwarzania żół­ci i żołądek do produkcji soku żołądkowego. Cykoria dostarcza także wielu mi­kroelementów, a zewnętrznie może być stosowana jako lek na choroby skóry, wysypkę i wypryski.

W kuchni
Cykorię sałatową, radicchio, czerwoną cykorię według najnowszych zasad taksonomii uznaje się za cyko­rię podróżnik. Radicchio, stosowana jako składnik sałatek, bywa też efektowną dekoracją bufetu sałatkowego. Można ją również zapiekać, ale traci wówczas swój atrakcyjny kolor. Przed podaniem dobrze jest wymoczyć liście w wodzie, aby pozbyć się lekko gorzkiego smaku. Wyśmienicie smakuje z szynką parmeńską i świeżymi figami. W dawnej kuch­ni, a także kuchniach głodowych, z palo­nego i zmielonego korzenia cykorii wyrabiano namiastkę kawy. Smak podobny do kawowego jest zasługą zawartej w cykorii inuliny.

KAWA Z CYKORII
Korzenie cykorii, najlepiej wykopane jesienią, dokładnie umyć i suszyć w piekarniku, w temperaturze 40-50"C (aby zachować wszystkie wartości odżywcze), jeśli nie można utrzymać tak niskiej temperatury, należy uchylić drzwiczki piekarnika. Gdy korzenie będą miały postać suchara zemleć w młynki i przechowywać w szczelnym pojemniku. Z takiego suszu można zaparzać kawę lub dodawać do kawy naturalnej.