Chaber bławatek Centaurea cyanus

Wyciąg z bławatka to znane collyrium Na przekrwienie spojówek, z których łza się toczy.
Niejednemu sam widok polskiego bławatka Uleczyłby natychmiast przepłakane oczy.
(Maria Jasnorzewska-Pawlikowska)

Ten chwast, który tak pięknie opisała poetka, przywędrował z Azji i się rozgościł na naszych polach, szczególnie wśród zbóż ozimych. Pawlikowska miała rację - kwiaty bławatka leczą zapalenie spojówek. Ale nasi przodkowie używali go także do tamowania krwi, posypując ranę proszkiem z bławatka, a w przypadku krwotoku z nosa, wąchając bławatek i nosząc na szyi korzeń. W medycynie ludowej stosowany był przy chorobach oczu, szczególnie tzw. kurzej ślepocie. Ponadto jako środek moczopędny, żółciopędny i napotny, stosowany był przy puchlinie wodnej (obecnie określanej w medycynie jako wodobrzusze) i zapaleniu nerek.

Opis
Roślina jednoroczna. Łodyga cienka, prosta, słabo ulistniona, osiągająca 30-90 cm. Jest lekko żeberkowana i rozgałęziona. Liście szarozielone, dolne na ogonkach, natomiast górne siedzące. Kwiaty barwy chabrowoniebieskiej lub niebieskofioletowej, rzadko różowej lub białej, tworzą koszyczki na szczytach pędów. Owocem jest niełupka. Kwitnie od maja do września.

Występowanie
Występuje głównie w Europie i na obszarze śródziemnomorskim, także w Azji. Pospolity chwast polny, rozsiewany wraz ze zbożami (rośnie wśród roślin uprawnych). Najczęściej spotykany wśród zbóż ozimych, na glebach lekkich, piaszczystych. Jest rośliną wskaźnikową gleb ubogich w wapń.

Inne nazwy bławatek, bławat, modrak, wasilek, bławatrti, chaber łąkowy, chobr, głowacz, jasieniec, modrokwiat, wawr, wołoszka, kardy, błękitny kwiat

Surowiec
Z bławatka pozyskuje się wyłącznie tzw. kwiaty języczkowe, ty należy zbierać w słoneczny dzień zaraz po obeschnięciu rosy. Wyblakłe kwiaty tracą własności lecznicze, suszony surowiec należy szczelnie zamknąć i przechowywać w ciemnym miejscu.

W apteczce
Bławatek zawiera flawonoidy, glikozydy antocyjanowe (cyjaninę i pelargonię), sole mineralne (w tym dużo manganu i potasu), cychorynę i centaurynę (zw. gorzkie). Płatki kwiatów działają moczopędnie, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwalergicznie. Stosuje się je w zaburzeniach miesiączkowania, a także zewnętrznie przy schorzeniach oczu.

Dla urody
W kosmetyce wykorzystuje się przede wszystkim silne właściwości ściągające i oczyszczające bławatka. Napar działa kojąco na spuchnięte powieki i okolice oczu (łyżkę wysuszonych kwiatów zalać szklanką wrzątku i pozostawić pod przykryciem na 15 minut). Płatki kosmetyczne nasączone letnim naparem przyłożone na oczy przywracają im zdrowy wygląd. Okłady stosuje się też w zapaleniu spojówek i brzegów powiek oraz przy nadwrażliwości na zbyt silne promieniowanie słoneczne i promieniowanie z ekranów telewizyjnych. Naparem można przemywać skórę głowy przy łupieżu i grzybicy. Woda kosmetyczna z bławatka łagodzi, tonizujące i zamyka rozszerzone pory.

NALEWKA NA PŁATKACH BŁAWATKA
5 łyżek świeżych kwiatów bławatka zalać 1/2 I alkoholu 40% i odstawić na tydzień. Następnie odcedzić nalewkę, przelać do butelki i odstawić jeszcze na 3 dni. Przy dolegliwościach stosować 3 razy dziennie po łyżce.