Ajer Acorus calamus

Tatarak opisali Marcin z Urzędowa i Syreniusz. W encyklopedii staropolskiej Zygmunta Glogera czytamy : "ajerówką lub kulmusówką zowie się wódka na tatarak nalewana. Z korzonków ajeru robiły babki nasze konfitury, smażąc je w miodzie lub cukrze i przechowując w apyeczkach domowych na przekąskę po wódce dla mężczyzn. W zielone świątki lud przystraja tatarakiem w mieszkaniach swoich okna i kominy oraz potrząsa podłogi i ziemię przed chatą, co miłą woń przynosi. Na Boże Ciało, jak dziś kwiatami, wysypywano dawniej drogę procesyi do czterech ołtarzy tatarakiem.

Inne nazwy tatarak, lepiech, tatarskie ziele
Opis Roślina osiąga od 60 do 120 cm. kłącze, dorastające do 3 cm średnicy, lekko aromatyczne, o zapachu cynamonowo-kamforowym. Łodyga na przekroju trójkanciasta, nierozgałęziona, u podstawy czerwonawopurpurowa. Liście mieczowate, zaostrzone, osadzone skrętolegle i zebrane w pęczki. Rozmnaża się u nas tylko wegetatywnie. Kwitnie w czerwcu i lipcu.
Występowanie Ajer występuje pospolicie na terenie całej Polski, z wyjątkiem Karpat, nad brzegami wód i na moczarach.
Surowiec Surowcem jest kłącze, które zbiera się jesienią i suszy.

WARTO WIEDZIEĆ
Olejki i wyciągi z tataraku nadają się do pielęgnacji włosów. Tatarak wpływa nie tylko na połysk włosów i przydaje im puszystości. ale również skutecznie leczy łupież i łojotok.

W apteczce
Sproszkowane kłącze tataraku pobudza wydzielanie trawiennych soków żołądkowych. Przeciwdziała niestrawności oraz wzmaga apetyt. Stosuje się je także w leczeniu zapalenia oskrzeli i zatok. Nalewka na tataraku ma działanie wzmacniające układ nerwowy i aktywizujące pracę mózgu. Zewnętrznie działa łagodząco. Poleca się też żucie kłącza tataraku przy bólu zęba.

W kuchni Czasami na festynach ludowych można jeszcze kupić taki rarytas, jak chleb pieczony na liściach tataraku. Popularny i osiągalny jest likier ajerowy. W niektórych regionach Polski młodych pędów tataraku, kandyzowanych w cukrze, używa się do dekoracji tortów.

KONFITURA Z TATARAKU
Najlepsza pora do smażenia jest w maju. Narwać pięknych łodyg tataraku, opłukać je, pokrajać w kawałki na 5 cm długości i przesypać na kamiennej misce miałkim cukrem. Nazajutrz usmażyć syrop z 1/2 kg cukru i zimnym zalać tatarak, powtarzać to samo przez 3 dni, dodając za każdym razem do syropu cukru tak, aby go wyszło 1 kg na 1/2 kg łodyg. Ostatni raz po przesmażeniu syropu wrzucić tatarak, wcisnąć soku z cytryny smażyć przez 5 minut, a po wystudzeniu, wybierać osączony z syropu na sito, posypać miałkim cukrem i osuszyć w letnim piecu. Taką konfiturą można bardzo ładnie ubierać torty, wycinając z nich liście lub łodygi do kwiatów układanych z owoców.
(Maria Ochorowicz-Monatowa, Uniwerslana Książka Kucharska Lwów - Warszawa 1926)